|
[...]
17. METEORYT WILKANÓWKO
Synonimy: Grüneberg, Grünberg, Seifersholz, Heinrichau, Schloin1.
W. m. s.: f=51°56'N – l=15°22'E 2
Meteoryt ten spadł 22 marca 1841 r. o godz. 15.30 koło Heinrichau w dobrach Seifersholz, pow.
Grüneberg, czyli w okolicy Wilkanówka, pow. Zielona Góra, w b. ks. Legnickim. Spadły dwa odłamy,
łącznie około 1 kg. Wspomnianego dnia i godziny mieszkańcy Wilkanówka, którzy pracowali na polach
usłyszeli trzy silne grzmoty podobne do wystrzałów armatnich. Niebo było zupełnie pogodne, z wyjątkiem
jednego małego obłoczka w zenicie. Bezpośrednio potem dał się słyszeć w powietrzu głośny gwizd,
który zdawał się iść z zachodu i im bardziej się "zbliżał", tym stawał się
silniejszy i wreszcie przypominał jak gdyby dźwięki organów, których tony były raz wysokie, raz
niskie, co miało trwać około 5 min.
Dźwięki te im bardziej "zbliżały się do ziemi" tym bardziej stawały się podobne
do gwizdu i wreszcie usłyszano jakby jakieś ciężkie ciało spadło na ziemię. Robotnicy idący w
kierunku źródła dźwięków zbliżyli się do miejsca spadku i w odległości około 100-150 kroków
znaleźli na głębokości pół stopy w ziemi "kamień". Otwór wskazywał pionowy kierunek
spadku. Robotnicy bali się dotknąć kamienia, myśląc że jest gorący, jednak okazał się zupełnie
zimny.
Eksplozję słychać było m.in. w Żaganiu, Sulechowie, Nowej Soli i wielu wioskach okręgu
Zielonej Góry. Słyszeli ją nie tylko ludzie będący na zewnątrz, ale także i będący wewnątrz
budynków.
Według literatury waga odłamków była następująca: 1 - 30 uncji, 2 drachmy, 2 skrupuły
i 2 - 6 uncji, 11/2 drachmy3. Nieco później udało się
aptekarzowi Weimannowi z Zielonej Góry uzyskać jeszcze jeden odłamek wagi 169,05 g, który po długich
poszukiwaniach znalazł pewien robotnik na ugorze, prawie pośrodku między wsiami Heinrichau a Schloin4.
Czy jednak odłam ten nie jest identyczny z odłamem nr 2 wymienionym wyżej? Waga 6 uncji, 11/2
drachmy równa się bowiem 172 g.
Znalezione odłamki zdawały się fragmentami prawdopodobnie jakiejś większej masy, która
rozpadła się w powietrzu i mogła pierwotnie ważyć 2 funty 9 łutów, posiadając kształt prawie
czworobocznej piramidy5.
Meteoryt nasz został sklasyfikowany jako szary żyłkowaty chondryt (Cga)6.
Analizowany był przez Glockera oraz Duflosa. C. wł. dużego odłamu wynosił 3,1-3,2 (?), a według
innych danych7 - 3,72, co wydaje się bardziej prawdopodobne8. Meteoryt znajduje
się lub znajdował się w następujących zbiorach: Bailey i Bement+ - drobne fragmenty
<0,6g; Berlin U. - 757,5g (główna masa); Budapeszt M. - 4g; Chicago - 13g (w tym 12g z K.-S. ? i 1g
z K.-W.); Göttingen+ - 1g; Gregory+ - 8g; Kalkuta+ - 20g; Londyn B.M.
- 30,5g; Londyn P.G.+ - 2g; Nowy Jork M. - 1,37g; Tartu - 0,9g; Tübingen - 108g; Watykan -
1,6g; Wiedeń N.H. - 17g; Wrocław U. - 63,48g (według W - 6g); M.P. - 971g; W.L. - 14; W4 -
63; W.K. - 15.
Przypisy
1 Według Göpperta
(patrz Wülfing 1897, s. 134)..
2 Według
Berwertha (1903) oraz Breziny (1895). Według Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953): 51º56'
N, 15º30' E, według innych - f=51°54' – l=15°25'.
3 Uncja = 16
drachm = 28,34953 g. Skrupuł = 1/3 drachmy.
4 Szczegółowy
opis spadku i odłamków: "Niederfall eines Meteorites", Ann. d. Phys., 1841, t. 53, s.
172-178.
5 Ann. d. Phys.,
1841, t. 53, s. 416 i Ergb., t. IV, s. 361.
6 Według Breziny (o.
c.) i Wülfinga (o. c.) oraz Kat. Met. Brit. Mus. (o. c.).
7 Ann. d. Phys.,
1859, t. 107, s. 160-163.
8 Literatura uzupełniająca:
Pogg. Ann., 1841, t. 52, s. 495-496 ("Meteoritsteinfall bein Grünenberg in Schlesien");
Breslauer Ztg., 1840, Nr 174; Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953); J. Pokrzywnicki (1955a,
1956); E.A. Wülfing (1897). |
