Skąd się biorą ceny meteorytów?

Popyt i podaż

Jest to podstawowe i bardzo istotne kryterium kształtujące ceny. Obserwując największy sklep świata – eBay – można zauważyć, że sprzedać jakiś popularny meteoryt jest trudno, jeśli nie kusi się jego ceną.

  Zawsze w ofercie jest bogaty wybór meteorytu Campo del Cielo, ale średnio za 50$/kg chętnych do zakupu jest niewielu. Natomiast taki Canyon Diablo (oba meteoryty to IAB Og) jest oferowany po 300$/kg i często znajduje nabywców. Jednak Campo jest znajdowany ciągle i w ilościach idących w tony, natomiast na terenie Canyon Diablo obowiązuje zakaz poszukiwań, również obszar ten został już mocno przeszukany i szansa, że na rynku pojawią się nowe duże, kilkukilogramowe znaleziska jest mała.

  Jeśli kilka lat temu pojawiłby się na rynku meteoryt Seymchan osiągnąłby zapewne cenę kilkudziesięciu $ za gram. Niedawne nowe znaleziska spowodowały, że można kupić dziś ten bardzo ładny meteoryt w cenie nawet 1$/g!

Dostępność

Często się zdarza, że za popularny typ meteorytu kupujący są gotowi zapłacić „kosmiczną” cenę. Dzieje się tak w sytuacjach, gdy w ofercie pojawia się okaz pochodzący z wymiany z jakimś muzeum. Wielu meteorytów nie ma na rynku, gdyż większość z nich znajduje się w muzeach lub w instytutach badawczych (meteoryty gromadzi się w muzeach od dziesiątków/setek lat, a zainteresowanie prywatnych osób liczy najwyżej lat kilkanaście). Jeśli któremuś z dealerów uda się namówić jakąś instytucję na wymianę to jest szansa, że do kolekcjonerów trafi jakaś część tej wymiany.

Dobrym przykładem porównawczym są meteoryty L'Aigle* i La Criolla*. Oba są spadkami, reprezentują ten sam typ L6, spadło ich po kilkadziesiąt kilogramów w postaci obfitych deszczy. Ale jedna różnica pomiędzy nimi silnie determinuje ich ceny na rynku – data spadku. W 1803 roku, roku spadku L'Aigle, praktycznie wszystkie okazy tego meteorytu trafiły do muzeów i jeśli pojawiają się na rynku, to dealerzy żądają za nie ceny 100-300$/g i są to z reguły małe fragmenty (rzędu gramów lub nawet ułamka grama). Meteoryt La Criolla spadł w 1985 roku, już wtedy istniał rynek indywidualnych kolekcjonerów i poszukiwaczy, więc można dziś kupić okazy o wadze nawet kilkadziesiąt gramów w cenach 5-10$/g.

  Podobną parę stanowią Pułtusk* (spadek 1868 r.) i Gao-Guenie* (1960 r.) (kilkusetkilogramowe spadki, typ H5 i chyba nie wszystko jeszcze wyzbierano!). Pułtusk jest oferowany po 8-20$/g, a Gao-Guenie po ok. 1$/g. Ponadto każdy z nich jest oferowany w niemal dowolnej wielkości (gramowe i kilkusetgramowe), jako okazy ze świeżą skorupą lub mocno nadgryzione zębem czasu, w pięknych kształtach z regmagliptami i jako brzydkie poobtłukiwane kamienie.

Atrakcyjność

Są meteoryty, które cieszą się sporym zainteresowaniem kolekcjonerów i ich ceny są windowane do nieuzasadnionego poziomu. Jednym z tych czynników jest zainteresowanie spadkami. Wiele kolekcji ukierunkowanych jest na zbieranie udokumentowanych spadków, pomimo że można nabyć dużo ładniejsze i tańsze znaleziska.

  Są kolekcjonerzy zbierający tzw. „młoty” (hammers). Jest to „sztucznie” stworzona klasa meteorytów, definiowana jako spadki które weszły w kolizję z jakimiś antropogenicznymi obiektami. Jeśli meteoryt uderzył w dom (Park Forest*), w samochód (Peekskill*), w garaż i stojący w nim samochód (Benld*), skrzynkę pocztową (Claxton*) lub inny obiekt stworzony przez człowieka, natychmiast jego cena rośnie i odbiega znacząco od cen innych spadków. Do rzadkości należą również meteoryty, które raniły podczas spadku ludzi, np. Sylacauga*. Spadek Nakla* ranił/zabił prawdopodobnie psa, ale wydaje się to historią wyssaną z palca . Więcej u M.Blooda.

Jeszcze inny czynnik zwiększający cenę – wyższą cenę osiągają meteoryty będące prekursorami nazw danych klas.

  Meteoryt „dający nazwę” klasy jest bardzo wysoko ceniony przez kolekcjonerów. Vigarano* który dał nazwę klasie CV (podtyp chondrytów węglistych) jest droższy od innych przedstawicieli tej klasy (Allende*, Axtell*), a już na pewno jest wielokrotnie droższy od tzw. meteorytów „pustynnych” danego typu. Fortunę trzeba zapłacić za Renazzo* (klasa CR), ale tanio można wzbogacić kolekcję o jakiś okaz z tego rzadkiego i ładnego typu, choćby o „pustynne” NWA 801 lub Shişr 033.

  Z tego m.in. powodu nawet malutkie okazy…

  Acapulco* (ACAP), Angra dos Reis* (ANG), Aubres* (AUB), Bencubbin (CB), Brachina (BRA), Coolidge (CC), Ivuna* (CI), Kakangari* (K), Karoonda* (CK), Lodran* (LOD), Mighei* (CM), Novo-Urei* (URE), Ornans* (CO), Renazzo* (CR), Rumuruti* (RUM), Winona (WIN), Vigarano* (CV)

  …są trudne do zdobycia i drogie!! I często jako kolekcjonerzy musimy się zadowolić ich „zamiennikami” w postaci jakiś DaG#, JaH#, NWA# czy inny Dhofar#

Źródło => autentyczność

Niewątpliwie kupowanie u znanego dealera daje większą szansę na zakup autentycznego okazu. Nazwisko i pozycja sprzedawcy w świecie meteorytowym ma wpływ na ceny oferowanych przez niego meteorytów. Polecam odwiedzić strony największych dealerów i porównać ceny oferowanych przez nich meteorytów. Im bardziej znany i szanowany dealer tym wyższe ceny i atrakcyjniejsza oferta.

  Wiarygodnym źródłem meteorytów są zakupy u łowców i poszukiwaczy. Wielu dealerów organizuje wyprawy na bezkresy pustyń i klasyfikuje własne znaleziska, zakupione u nich okazy są często bardzo rzadkie i atrakcyjnie spreparowane (SaharaMet, Atacama Desert Meteorites, COMET METEORITE SHOP, Niger Meteorite Recon, Michael Farmer, Gi-Po Meteorites, Haberer-Meteorites, Rocks On Fire, Labenne Meteorites, METEORITICA Philippe Thomas, »).

Większość meteorytów, dla niewprawnego oka, jest do siebie podobna i czasami trudno je zidentyfikować. Gdy mamy do czynienia z malutkim okazem/fragmentem – a na takie nas najczęściej stać – nie sposób dostrzec cech charakterystycznych dla poszczególnych meteorytów. Dobrym przykładem może być pojedynczy kryształ oliwinu, kupując taki okazik, nie mamy możliwości rozpoznania czy to kryształ z Brahina czy Brenhama. Innym razem skorodowany okaz meteorytu żelaznego może być grudką Morasko lub Przełazów – tylko kupując od wiarygodnego sprzedawcy mamy gwarancję, że nie padliśmy ofiarą oszustwa i nie przepłaciliśmy.

  Sam we własnej kolekcji mam dużo okazów tak małych (nazywam je „strupki”), że tak naprawdę są to zlepki kilku chondr i praktycznie nie ma możliwości zweryfikowania ich autentyczności. Ponieważ kupiłem je u „licencjonowanych” dealerów wierzę, że są tym co napisali na etykietce

  Przykładem budzącym wątpliwości kolekcjonerów są np. meteoryty Ensisheim* i Saint-Séverin* – oba spadki i ten sam typ LL6. Dla 99,99% nabywców różnica między nimi jest niezauważalna, wyglądają identycznie (nota bene nie ma innych o tak intrygującym wyglądzie!). Aby je rozróżnić należałoby przeprowadzić specjalistyczne badania. Ensisheim* jest oferowany po ok. 100$/g, a Saint-Séverin* kilkukrotnie taniej. Tylko zakup u wiarygodnego sprzedawcy dają nam gwarancję, że nie kupiliśmy fragmentu Saint-Séverin* jako Ensisheim*!

„Sterowanie” ofertą

Jak wszędzie, gdzie w grę wchodzą pieniądze i możliwość zarobku (rynek), pojawia się pokusa monopolizowania i sterowania ofertą. Te rynkowe zabiegi występują w postaci zdrowych, jak i patologicznych (!) zasad.

  Za zdrową i zgodną z mechanizmami rynkowymi można uznać sytuację – gdy ktoś znalazł/zainwestował w jakiś wyjątkowy meteoryt i jest monopolistą na rynku, to w zasadzie może żądać dowolnej ceny i tylko od jego rozsądku zależy czy coś sprzeda i zarobi. Ostatni spadek w Kolumbii (Cali*), gdzie wszystkie okazy trafiły do kilku dealerów spowodowały, że ceny fragmencików tych okazów na eBay'u osiągały nawet 1200$/g, a jest to „tylko” chondryt zwyczajny!!

Za patologiczną sytuacją uważam rynek meteorytów księżycowych. Ich ceny (powyżej 1000$/g) są w sposób sztuczny utrzymywane przez dealerów. Tak wysoka cena nie jest uzasadniona ich rzadkością – w sumie znaleziono ich kilkadziesiąt kilogramów – wiele popularnych typów znaleziono tylko w kilkusetgramowych sumarycznych masach, a nie osiągają tak „astronomicznych” (sic!) cen. Dużo mniej jest w sumie meteorytów marsjańskich, a sprzedawane są „tylko” po 300$/g. Wiele typów meteorytów węglistych jest reprezentowana przez tylko skromne setki gram, a jest możliwe ich kupienie w cenach poniżej 100$/g.

  Pod tę kategorię można jeszcze podciągnąć pewnych sprzedawców na eBay'u/Allegro, którzy mając jeszcze dodatkowe nicki („na specjalne okazje”) podbijają sobie końcowe ceny – osoby licytujące wiedzą o co chodzi?!?!.

…inne

Trendy cen (meteorite prices – trends)

Biorąc udział, przez ostatnie kilka lat (od grudnia 2002 roku), w aukcjach na eBay i Allegro.pl oraz odwiedzając strony dealerów meteorytów stworzyłem bardzo bogate archiwum ofert i transakcji. Zarejestrowałem blisko 10000(!) transakcji dotyczących kilkuset różnych meteorytów!!! Tak bogaty i wszechstronny zbiór pozwala badać i wnioskować o cenach meteorytów i ich zmianach w skali czasu i w zależności od typu, jakości, dostępności.

  (Większość zdjęć poniżej pochodzi z portalu eBay).

Campo del Cielo

Ceny okazów meteorytu Campo del Cielo

Na eBay'u są oferowane okazy tego meteorytu w szerokim zakresie mas. Bez trudu można kupić okazy kilkunastogramowe, jak i kilkudziesięciokilogramowe! Są one zróżnicowane pod względem atrakcyjności – tzw. „nowe znaleziska”, są raczej brzydkie, rdzewiejące i ze słabo widocznymi regmagliptami, natomiast okazy pochodzące ze „starych pól” są bardzo stabilne i o ładnie wykształconych regmagliptach. Gros oferowanych meteorytów to okazy kilkukilogramowe w średnich cenach ok. 50$/kg.

  Wykreślony trend doskonale obrazuje spadek ceny tego meteorytu za gram wraz ze wzrostem jego masy. Campo o wadze 200g kosztuje średnio po 10¢/g, okaz 1000 g nie powinien kosztować więcej niż 70$ (7¢/g), 10 kg już tylko 5¢/g. Olbrzym o wadze 80kg (a takie i większe zdarzają się na eBay) można kupić po 3,5¢/g, czyli za 2700$!

  Duże okazy, pomimo ich atrakcyjnej ceny za 1 gram, często nie znajdują nabywców z powodu ich bezwzględnie wysokiej ceny – kilku tysięcy dolarów. Okaz 32 kg nie znalazł nabywcy za 1920$, a ten 87 kg olbrzym nie sprzedał się za 4750$!

Sikhote-Alin*

Gao-Guenie*

Brahin

Chelyabinsk*

A jak to wygląda w praktyce?

Gdzie kupić? Aukcje internetowe – Allegro.pl, eBay

W dobie Internetu bardzo łatwo kupić meteoryt. Codziennie na najpopularniejszym portalu eBay.com jest w ofercie kilka tysięcy meteorytów. Śledząc aukcje można dowiedzieć się wiele o cenach, ale i o samych meteorytach. Wielu sprzedających to znani w świecie dealerzy i poszukiwacze.
  Na polskim serwisie aukcyjnym Allegro.pl oferta jest dużo skromniejsza, ale łatwiej jest zawierać transakcje.

Źródła: Allegro.pl, eBay

Ile kosztuje kawałek nieba?

Kamień z nieba jest bezcenny, bo jest jedyny, niepowtarzalny i nie ma możliwości wyprodukowania podobnych, gdyby było większe zapotrzebowanie. Wiele meteorytów to pojedyncze egzemplarze, niektórych jest tylko kilkaset czy kilkadziesiąt gramów! Fragmenty takich okazów bardzo trudno zdobyć, a jeśli już jest taka możliwość, kosztują niemało.
  Cenę meteorytu dyktuje właściciel i jej wysokość zależy wyłącznie od tego, czy woli on zostać z kamieniem, czy też dostać pieniądze. Przez wiele lat meteoryty można było oglądać tylko w muzeach, instytucjach badawczych i w nielicznych kolekcjach.
  W latach 90-tych XX w. poszukiwacze odkryli pustynie, na rynku pojawiło się mnóstwo pięknych, rzadkich a nawet nieznanych wcześniej nauce typów meteorytów. W tych złotych czasach na drodze wymiany z muzeami do prywatnych kolekcji trafiły okazy, o których można było kiedyś pomarzyć. Dopływ nowych okazów znacząco obniżył cenę. Kamieniami z nieba zainteresowali się też amatorzy.
  Kiedyś za meteoryt żelazny Sikhote-Alin, który spadł w 1947 r. na Syberii, trzeba było zapłacić nawet kilkanaście dolarów za gram, dziś kosztuje on poniżej dolara. Pomimo bardzo ekstremalnych warunków w tajdze współczesne wyprawy w rejon spadku dostarczyły setki kilogramów nowych okazów.

Cenne dla nauki
Meteoryty są cenny nie tylko dla kolekcjonerów, ale przede wszystkim dla nauki. Dostarczają mnóstwo informacji o powstaniu i ewolucji Układu Słonecznego. Na misje kosmiczne, które badają materię międzyplanetarną (Giotto, StarDust), wydaje się dziesiątki milionów dolarów. Koszt przywiezienia próbek gruntu księżycowego przez misję Apollo wyniósł 78 tys. dolarów za gram. Meteoryty spadają za darmo!

Ilustracje: Przykładowe witryny internetowe, kilku znanych dealerów meteorytów

Źródło: Internet

Gdzie kupić?

Aby zdobyć meteoryt do kolekcji, najłatwiej przeszukiwać przepastne zasoby Internetu. Warto zaglądać na strony dealerów meteorytów lub próbować sił na aukcjach internetowych (eBay, Allegro). Można odwiedzać targi i giełdy minerałów, gdzie i kolekcjoner meteorytów znajdzie coś dla siebie!
  W Alzacji we Francji w Ensisheim od wielu lat organizowane są targi meteorytowe. Do miasta, gdzie w 1492 roku spadł jeden ze najsłynniejszych meteorytów europejskich, zjeżdżają na kilka dni najwięksi światowi poszukiwacze, sprzedawcy i kolekcjonerzy. Wiele okazów zmienia właścicieli, pasjonaci płacą często kosmiczne pieniądze za skarby do swoich zbiorów (patrz ceny meteorytów). Ale co najważniejsze jest to okazja do spotkań towarzyskich i zawierania nowych przyjaźni. Wreszcie można się umówić na wspólne poszukiwania (patrz wypad za miasto, wypad na pustynię).

Ilustracje: Andrzej S. Pilski Europa  •  Hans Koser Ameryka Południowa  •  Greg Hupe Ameryka Północna  •  Aziz Habibi Afryka  •  Marcin Cimała Europa  •  Typowa oferta marokańskich dealerów, można próbować wypatrzyć jakiś „skarb”

Źródła: Marcin Cimała, Jacek Drążkowski, Andrzej S. Pilski, Jan Woreczko, Internet

Zobacz również

• Obszerny zbiór artykułów (MMT1) Michaela Blooda na temat cen meteorytów (i najnowszy MMT/2008)! Aukcje prowadzone przez Blooda – relacje i ceny z aukcji – Tucson2009 | Tucson2006 | Tucson2007 | Tucson2008 | Denver2003

• Przykładowe aukcje R.A. Langheinrich Meteorites – Tucson2005 | Tucson2006 | Tucson2007 | Tucson2008

• Aukcje Macovich – Tucson2001 | Tucson2002 | Tucson2003

• Przewodnik po średnich cenach meteorytów – bardzo mocno zawyżone!

• Ciekawe zestawienie zmian cen popularnych meteorytów w okresie 2005/08 opracowane przez Kevina Kichinke

• MeteoriteCentral – meteorite prices 2000/2001

• Wyniki aukcji kolekcji Boba Elliotta (sale 262 – The Robert Elliott Meteorite Collection, Edinburg, 18 Aug 2009) w domu aukcyjnym Lyon & Turnbull.

• Bardzo pomocna wyszukiwarka ArchiwumAllegro – po ile sprzedawały się meteoryty w Polsce!

• YouTube: The Robert Elliott Meteorite Collection Auction •

Źródła (sources)

Własne: eBay, Allegro.pl