Almahata Sitta* (URE-an)

Intrygujący ureilit nie przestaje zaskakiwać. Almahata Sitta, spadek z 2008 roku jest nadal obiektem wnikliwych badań. Tak jak przypuszczano wcześniej, znajdywane w elipsie spadku fragmenty meteorytów enstatytowych i chondrytów zwyczajnych nie są osobnymi spadkami, ale częściami tego ureilita. Taki meteoryt "3 in 1" - ciało macierzyste tego meteoryty było mieszaniną fragmentów o różnej historii i budowie - powstało w wyniku kolizji trzech różnych typów planetoid!

EPSC-DPS Joint Meeting 2011 in Nantes, France: EPSC-DPS2011-915.pdf
physorg.com: Almahata Sitta meteorites could come from triple asteroid mash-up

Pierwszy w historii meteoryt, który zaobserwowano przed spadkiem ;-)

W nocy 6 października 2008 roku o godzinie 06:39 UTC Richard Kowalski (!) odkrył małą asteroidę, której nadano nazwę 2008 TC₃. Odkrycia tego dokonał 1.5 metrowym teleskopem Programu Catalina Sky Survey w Arizonie pracującym na potrzeby sieci przeglądu nieba, programu mającego na celu wykrywanie obiektów kosmicznych, których orbity przecinają orbitę Ziemi. Na podstawie zgromadzonych obserwacji wyliczono, że następnego dnia, 7 października meteoroid 2008 TC₃ wejdzie w atmosferę Ziemi nad północnym Sudanem, w związku z czym należy spodziewać się spadku meteorytu. Opinia publiczna i media żyły tym faktem przez następne 19 godzin. My też w Polsce śledziliśmy na forach (meteorytomania) i stronach NASA szybko zmieniające się informacje o nadchodzącym wydarzeniu. Początkowe zgrubne oszacowania masy, czasu i miejsca spadku, były na bieżąco weryfikowane i udokładniane. Zgodnie z przewidywaniami, 7 października 2008 roku o godz. 02:46 UTC (05:46 czasu lokalnego) nad północnym Sudanem w atmosferę Ziemi wszedł 2–5 metrowy meteoroid, efektownie eksplodował i płonął (co widzieli nawet piloci samolotów lecących w tym rejonie i amerykańskie satelity), w finale spadło około 3.95 kg meteorytu rzadkiego typu – ureilit.

Mały kawałek tego niecodziennego "gościa z Kosmosu" mam w swojej kolekcji.

Almahata Sitta* (URE-an. pmict.) [MBD][EoM]

Meteoroid 2008 TC₃ o rozmiarach 2 do 5 metrów wszedł w atmosferę ziemską o godzinie 02:45:40 UTC od zachodniej strony nieba (azymut 281^o) pod kątem 19^o do horyzontu, z prędkością ok. 12.8 km/s. Gdy zaczął być widoczny jako bolid był na wysokości 65 km. Zarejestrowano trzy silne jednosekundowe rozjaśnienia trwające ok. 3.5 sekundy, a po 1 sekundzie później końcową eksplozję po której zgasł będąc wtedy na wysokości ok. 36 km. Błysk spadku zaobserwowali piloci samolotu lecącego w odległości 1400 km, a infradźwięki zarejestrowano w odległej Kenii. Siłę eksplozji oszacowano na 1.1–2.1 kTNT. Ślad bolidu na niebie był widoczny jeszcze przez kilkadziesiąt minut po spadku [article].

Obszar spadku i miejsca znalezisk

Pierwsze znaleziska

Zaraz potem na teren spadku wyruszyły pierwsze ekipy poszukiwawcze z Instytutu SETI i uniwersytetu w Chartumie. Na pierwszej wyprawie (5–8 grudzień) znaleziono 15 okazów o całkowitej masie 563g. Pierwszy okaz 6 grudnia późnym popołudniem znalazł Mohammed Alameen. Druga wyprawa w rejon spadku (25–30 grudnia) dodała jeszcze 47 okazów. W sumie po bardzo systematycznym przeszukaniu terenu znaleziono 3.95 kg (największy 283g) meteorytów w 280 fragmentach na obszarze o rozmiarach 28x5 km.


... emocje odkryć	... czarne na jasnym, phii...	w kupie łatwiej ;-)

Znalezione meteoryt mają ciemną, cienką skorupę, są bardzo porowatymi, owalnymi okazami o średnicach od 1 do 10 cm. Najmniejszy fragment ważył 1.5 g, największy 283 g. Meteoryty ze spadku asteroidy 2008 TC₃ zostały nazwane Almahata Sitta i sklasyfikowane jako ureilit anomalny, polimiktyczny. Jest to jedyny z czterech tego typu meteorytów znalezionych poza Antarktydą [MDBinf].

Na temat tego wyjątkowego meteorytu można znaleźć w internecie mnóstwo informacji, m.in.:
ASIMA SETI raport • parametry orbity NASA • Program NEO • Catalina Sky Survey (CSS) • PlanetaryDefense • Wikipedia 2008 TC₃ • relacja w Gazecie Wyborczej • wywiad z odkrywcą R.Kowalskim • ...

W listopadzie 2009 roku inna asteroida minęła Ziemię tylko o 14000 km!

art. Pilski Andrzej S., Zderzenie z planetoidą, METEORYT 3/2008, p.20. Krótka relacja ze spadku meteorytu Almahata Sitta* z planetoidy 2008 TC₃.
art. Pilski Andrzej S., Almahata Sitta – kilka meteorytów w jednym, METEORYT 2/2010, pp.13–14. Przeglądając wyniki konferencji 41st Lunar and Planetary Science Conference (z 2010 roku), autor omawia wyniki badań spadku Almahata Sitta*. Okazuje się, że meteoryt ten składa się z fragmentów o diametralnie różnej budowie. Zidentyfikowano ureility drobno- i gruboziarniste, fragmenty enstatytowe i zawierające części (a nawet całe okazy) chondrytów zwyczajnych! Przykłady takich fragmentów na stronach Haberera.
movies: na YouTube jest wykład Petera Jenniskensa na temat asteroidy 2008 TC₃, spadku i badań Almahata Sitta*.!!!
NASA RELEASE 10-340: Discovers Asteroid Delivered Assortment of Meteorites

Meteoritical Bulletin Database:
name: Almahata Sitta;
state/province/county: Sudan, NahranNil, Nubian Desert;
date: Dec 05, 2008; lat/long: 20^o46.15'N, 32^o17.96'E;
mass: 3950g; pieces: 47;
class: ureilite, polymict, anomalous;
shock stage: S0; weathering grade: W0;
fayalite: 8 to 5 mol%; ferrosilite: 2 mol%; wollastonite: 4 mol% [minerals];
comment: debris from asteroid 2008 TC₃.

Analiza dynamiki spadku bolidu Almahata Sitta, jego defragmentacja i obliczone naprężenia jakim podlegał, klasyfikują go do grupy IIIb/a wg kryterium PE. [meteoroids][ablation]

Widma asteroid uważanych za ciała macierzyste ureilitów należą do klasy S (S-class). Jednak widmo asteroidy 2008 TC₃ i widmo fragmentu no.7 ureilita Almahata Sitta są bardziej podobne do widm asteroid klas B lub F ze wskazaniem na klasę F. Asteroidy klasy F stanowią tylko ~1.3% populacji asteroid. Symulacje pierwotnej orbity 2008 TC₃ wskazują na asteroidę 1998 KU₂ jako ciało macierzyste Almahata Sitta. [fullresolution]